بنزوات سدیم چیست و چه کاربردی دارد؟

بنزوات سدیم ترکیبی با فرمول شیمیایی C7H5NaO2 یک پودر کریستالی سفید یا بی رنگ است. این ترکیب با خنثی سازی اسید بنزوئیک ساخته می شود. به عنوان یک افزودنی غذایی، بنزوات سدیم دارای شماره E211 است.

بنزوات سدیم یک نمک سدیم است که به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد، اما به طور گسترده ای به عنوان یک نگهدارنده شیمیایی نیز استفاده می شود. این ماده عمدتاً به عنوان نگهدارنده مواد غذایی استفاده می شود، اما در لوازم آرایشی، رنگ، داروسازی، محیط های صنعتی نیز یافت می شود. این ترکیب یک عنصر رایج در غذاهای بسیار فرآوری شده مانند نوشابه های گازدار، سرکه، آب میوه ها و در مواد مخلوط مانند سس سالاد است.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و بخش حفاظت از سلامت در کانادا (HPB) گزارش می دهند که این ماده در دوزهای پایین برای مصرف بی خطر است، اگرچه هنگامی که با اسید اسکوربیک ترکیب می شود، ماده شیمیایی بنزن را تشکیل می دهد که مشکوک به سرطان زایی است.

بنزوات سدیم در صنایع غذایی

این ترکیب به طور طبیعی در مقادیر کم در میوه هایی مانند سیب، آلو، انواع توت ها و زغال اخته و در چند ادویه شیرین از جمله میخک و دارچین وجود دارد. هنگامی که به عنوان یک نگهدارنده شیمیایی به غذاها اضافه می شود، حدود ۷۵ درصد از مردم طعم آن را تشخیص می دهند. از آنجایی که نمک سدیم است، برای اکثر مردم مزه شور، تلخ یا ترش دارد. اما برای برخی ممکن است طعم شیرینی داشته باشد.

FDA در حال حاضر حداکثر ۰.۱ درصد بنزوات را در غذاها مجاز می داند. نوشابه ها منبع شماره یک آن در رژیم غذایی هستند. به خودی خود سمی تلقی نمی شود و مطالعات هیچ گونه اثرات نامطلوب سلامتی را در انسان در شرایط عادی نشان نمی دهد.

کاربردهای دیگر بنزوات سدیم

علاوه بر استفاده از آن به عنوان نگهدارنده در غذا، بنزوات سدیم در محصولات آرایشی و بهداشتی مانند دهان شویه، خمیر دندان، دئودورانت، لوسیون و شامپو استفاده می شود. این ترکیب معمولا برای جلوگیری از رشد باکتری ها در محصولات به کار می رود.

همچنین در شربت ها، پمادها و قرص های دارویی استفاده می شود. در صنعت به عنوان یک بازدارنده خوردگی عمل می کند و برای جلوگیری از زنگ زدگی انواع مختلف فلزات کاربرد دارد. معمولاً در قوطی های فلزی حاوی مواد غذایی مایع یا پاک کننده های خانگی، ماشین آلات تولیدی که در معرض رطوبت هستند و در موتورهای وسایل نقلیه استفاده می شود.

عوارض جانبی بنزوات سدیم

این ماده شیمیایی می تواند عوارض جانبی زیر را ایجاد کند:

اسهال

ضعف

افزایش اضطراب

تحریک معده

افزایش وزن غیر قابل توضیح

سرگیجه

تپش قلب

حالت تهوع

خواب آلودگی

درد شکم

تشنج

افت فشار خون

 

نگرانی های ایمنی بنزوات سدیم

هنگامی که با اسید اسکوربیک (همچنین به عنوان ویتامین C شناخته می شود) ترکیب می شود، این ماده نگهدارنده به بنزن تبدیل می شود که یک ماده سرطان زا است و باعث سرطان خون، آسیب DNA، آسیب به میتوکندری در سلول ها، مرگ سلولی و اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) می شود. مطالعات اضافی نشان می دهد که بنزوات سدیم در ترکیب با برخی از رنگ های خوراکی مصنوعی باعث بیش فعالی در کودکان می شود.

از آنجایی که بسیاری از مردم به طور منظم نوشابه مصرف می ‌کنند و مواد نگهدارنده معمولاً در اکثر رژیم‌ های غذایی مورد توجه قرار نمی ‌گیرد، سطح بنزن ممکن است برای افرادی که نوشابه می‌ نوشند بسیار بالا باشد.

در سال ۲۰۰۵، FDA نزدیک به ۲۰۰ نوشابه و نوشیدنی های مرتبط را برای بنزن آزمایش کرد و دریافت که تنها ۱۰ نوشابه ها حاوی بالاتر از حد مجاز توصیه شده بنزوات سدیم  نگهدارنده هستند. بیش از نیمی از آنها بنزن منفی یا حاوی سطوحی کمتر از حد مجاز بودند. با این حال، در پاسخ به نگرانی های مصرف کنندگان، تولید کنندگان نوشابه در ایالات متحده نیز شروع به حذف رنگ های مصنوعی از نوشیدنی های خود برای کاهش سطح بنزن کرده اند. هیئت آژانس استاندارد مواد غذایی (FSAB) انگلستان در سال ۲۰۰۹ شروع به حذف رنگ های مصنوعی غذایی از غذاها کرد.

راههایی برای کاهش قرار گرفتن در معرض بنزوات سدیم

کسانی که مایل به کاهش قرار گرفتن در معرض بنزوات ها هستند باید برچسب های روی محصولات را با دقت مطالعه کنند و از مصرف بنزن، بنزوات سدیم یا اسید بنزوئیک خودداری کنند. به خصوص هنگامی که با ترکیبات اسید اسکوربیک، اسید سیتریک و ویتامین C ترکیب شود. همچنین ممکن است ایده خوبی برای محدود کردن نوشابه و آب میوه های فرآوری شده، به ویژه برای کودکان باشد.